Afgaande op het nieuws uit Iran en de foto’s die zijn blijven hangen heb je in Iran niks te zoeken: fanatieke moslims, een alles verzengende zon en vooral: één grote zandbak. In deze blog ga ik vertellen waarom Iran het meest fascinerende land is waar ik ooit ben geweest. Maar wel voor een bepaald type reiziger…
Gastvrijheid gaat heel ver
Reden nummer één om te gaan zijn de mensen. Ons woord ‘gastvrijheid’ schiet tekort. Hun gastvrijheid gaat werkelijk heel ver: van taxichauffeurs die je geld – als gast in hun land – niet aan willen nemen tot families die je in hun huis als Perzische koning behandelen. Ik heb precies nul vervelende ontmoetingen gehad en iedereen is zeer behulpzaam.
Nadat ik de graven van de oude Perzische koningen had bezocht in het zuiden, gingen mijn Iraanse vrienden terug naar Shiraz, terwijl ik door naar Isfahan wilde. Ik ging aan de weg staan om te liften. Een minuutje later stopte Ben, een aardige en rustige arts die op weg was naar zijn vriendin in Teheran. Het enige waar Ben zich écht druk om kon maken was moslimfundamentalisme. Dan liep de anders zo kalme Ben rood aan en zei:
“Dat moet je niet onderschatten! Er is geen ruimte voor liberale gedachten in dit land!”
Midden in de nacht reden we het sprookjesachtige Isfahan in. Iran is een nachtdier vanwege de hitte. Ik bood aan om Bens’ overnachting te betalen. Hij wilde echter door naar Teheran. Op z’n Iraans drong ik erop aan dat ik een maaltijd voor hem zou betalen. Ik had immers zo’n acht uur in zijn auto gezeten en genoten van zijn frisse foerage (Iraniërs toveren altijd overal fruit vandaan, geen idee waar het groeit, maar het is er altijd). Wij gingen ergens op een stoep zitten en bestelde naar hartenlust (eten is erg goedkoop). Voordat ik goed en wel mijn bord leeg had, stond de ober met de betaalpas van Ben in zijn handen. Ik schrok op en vroeg de verkoper om de pas terug te geven, omdat ik nu eens wilde betalen. De verkoper antwoorde: “Hij is Farsi (Iraans) en jij niet. Dus hij betaalt.”
“Alsof Iran één groot vrolijk complot is”
Een ander goed moment om de vrolijke gastvrijheid van de mensen te illustreren was in Kermanshah. Ik wilde een zonnebril kopen van de man op de foto.
Deze foto is genomen vlak nadat ik een tweede bod deed. Dat is toch geniaal? De fijne man vond mijn openingsbod zo hilarisch dat hij bijna niet meer bij kwam. Ik heb de bril voor een tikkie duurder gekocht, dus dit was onderdeel van de onderhandelingsstrategie (mensen, neem die cultuur alsjeblieft serieus en doe niet zo stoer met je euro). We hebben een win-win situatie bereikt en ik hield naast een zonnebril ook nog eens deze fantastische foto over.
Onderscheid tussen overheid
Iraniërs weten beter dan wij dat je onderscheid moet maken tussen een overheid en de mensen die in een land wonen. Zo worden Iraniërs niet gerepresenteerd door hun overheid en gaan ze er ook niet vanuit dat wij onderdeel zijn van de misstanden, zoals het isoleren van Iran (wat vooral de bevolking raakt). In het verleden hadden Westerse landen bijvoorbeeld een hand in de Iran-Irak oorlog (iets wat elke Iraniër weet), maar daar word jij als toerist absoluut niet op aan gekeken. Jij bent de gast van het land en ze zullen je heel goed behandelen.
Moslimcultuur van Iran
Iran is iets totaal anders dan je tot dan toe hebt meegemaakt: de moskeeën en andere religieuze bedevaartsoorden zijn waanzinnig. Zo was ik in Mashad (bij Afghanistan) waar een belangrijke Sjiitische imam ligt opgebaard (imam Reza, voor de fans). Je kunt helemaal verdwalen in dat enorme complex, waar de diversiteit van kleuren fascinerend is. Ik bezocht ook een oude stad, waar mensen nog in woningen van klei wonen en torens bouwen voor hunduiven. Uiteraard heeft Iran ook een uitgestrekte woestijn (zie foto). Waar je goed kunt zijn voor een frisse zonsopkomst of een adembenemende zonsondergang. De weidsheid van het land is prachtig.
Iran is niet voor iedereen
Taa-wattes?
Als je naar Iran gaat, verdiep je dan eerst in het principe van ‘Taarof’. Dit gaat over de gastvrijheid en nederigheid die de huidige Perzen hebben geërfd van hun voorouders (uit de tijd dat Iran nog een plek was waarveel reizigers langskwamen). Binnen deze traditie kunnen zelfs de armste mensen genereus zijn, ook als ze het niet kunnen missen. Echter wil ik alle lezers op het hart binden om hier voorzichtig mee om te gaan. Soms wordt er verwacht dat je (bijvoorbeeld in de taxi) het geld eigen handig in de borstzak van de bestuurder stopt en snel je biezen pakt.
Ik had nog beloofd uit te leggen dat Iran ‘niet voor iedereen’ is. Dat is simpel: Iran is niet voor vrouwen die het te kwaad krijgenals hun vrouwelijkheid (en de daarbij behoren klassieke verwachtingspatronen) steeds wordt benadrukt. Iran is niet voor homoseksuele mannen. De banaliteit: de doodstraf staat op jouw voorkeur. Iran is niet voor de notoire zuipschuit: het is best moeilijk om alcohol te vinden en vooral om door te zakken. Er is bijna altijd ‘religieuze politie’ op de been, die toeziet op het naleven van de Iraanse wetgeving. In sommige steden, zoals Shiraz, is de religieuze politie gelukkig corrupt en wordt er in de markthal na sluiting huisgebrouwen wodkasoldaat gemaakt.
Maar het kan natuurlijk ook zijn dat je als vrouw denkt: die hoofddoek en die stereotypering neem ik tijdelijk op de koop toe. Onze (vrouwelijke) ambassadeur in Teheran maakt er een sport van de regeltjes steeds een beetje op te rekken.
Bedankt voor het lezen van deze blog en als je geïnteresseerd bent in een doorreis: check dan mijn blog over Armenië en Georgië. Take care!
Jos Hummelen is geograaf van origine en werkt o.a. voor Eastpackers, een reisorganisatie die het begrip voor landen in Oost-Europa, de Balkan en de Kaukasus wil vergroten. Dat doen ze door uitwisselingen, vrijwilligersprojecten en natuurlijk mooie groepsreizen. Verder heeft Jos een voorliefde voor Afrika, waar hij veel is geweest en ook heeft gewerkt. Ook in Nederland zet hij zich in. Zo is hij bijvoorbeeld betrokken bij de stichting Albinisme in Afrika.
